Schaamte blijft struikelblok bij aangifte online criminaliteit
In navolging van het CBS kwam afgelopen week ook de politie met cijfers over online criminaliteit. Waar de veiligheidsmonitor van het CBS keek naar de periode 2021-2023, ging het onderzoek van de politie, uitgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) over de periode 2018-2020. Het CBS constateerde over de onderzoekspoging een lichte daling van het aantal slachtoffers. Bij het onderzoek van het WODC over de eerdere periode was juist een lichte stijging te zien. Beide onderzoeken tippen wel een vaak terugkerend probleem aan bij de bestrijding van online criminaliteit: schaamte.
Cyberschaamte was in 2022 het cybersecurity woord van het jaar. Het duidt op het schaamtegevoel dat heerst bij slachtoffers van online criminaliteit - de angst dat de directe omgeving oordelen velt over het slachtoffer, dat men wordt weggezet als dom of onvoorzichtig. Het kan ertoe leiden dat het slachtoffer geen aangifte doet. En dat is een probleem bij het bestrijden van dit soort criminaliteit.
In het onderzoek van het CBS blijkt dat in de periode 2021-2023 slechts 17% van de slachtoffers van online criminaliteit aangifte heeft gedaan. Daarbij zijn sterke verschillen te zien tussen verschillende vormen van online criminaliteit. Bij phishing doet 44,8% van de slachtoffers aangifte, bij online pesten slechts 11,9%. Het onderzoek van de politie geeft hier verschillende mogelijke redenen voor.
Schaamte wordt benoemd als de belangrijkste reden om geen aangifte te doen. De politie constateert echter ook dat mensen door de relatief lage schadebedragen zich minder snel gemotiveerd voelen om een beroep te doen op de politie. Daarnaast leeft bij veel mensen ook het idee dat aangifte doen simpelweg geen zin heeft. De politie benadrukt dat bij online criminaliteit elke aangifte helpt. Het maakt het makkelijker om in te grijpen, bijvoorbeeld door het sluiten van bankrekeningen die bij de misdaad worden gebruikt om geld weg te sluizen. Hiermee kan in de toekomst voorkomen worden dat ook anderen slachtoffer worden.