Cybercriminaliteit neemt licht toe, vooral vaker fraude
Het aantal Nederlanders dat in 2024 slachtoffer werd van cybercriminaliteit is licht gestegen in vergelijking met 2022, van 14,8% naar 15,7%. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De cijfers zijn deze week gepubliceerd als onderdeel van de publicatie Online Veiligheid en Criminaliteit 2024.
Het onderzoek werd uitgevoerd onder 33 duizend deelnemers van 15 jaar of ouder. In totaal gaf 15,7% van de respondenten aan dat ze het afgelopen jaar slachtoffer zijn geweest van een of meer vormen van cybercriminaliteit. Over de gehele Nederlandse bevolking betekent dat dat 2,4 miljoen mensen slachtoffer zijn geworden. Dat is een stijging van 0,9% ten opzichte van de laatste peiling. In het onderzoek werd niet alleen gekeken naar vormen van criminaliteit, maar ook de gevolgen voor en het meldingsgedrag van slachtoffers.
Belangrijkste daling is onder slachtoffers van hacken. Dit wordt voor dit onderzoek gedefinieerd als het toegang krijgen tot apparaten of accounts, zonder toestemming van de eigenaar. Beide vormen van hacken kwamen in 2024 minder voor ten opzichte van twee jaar geleden. Het aantal slachtoffers daalde met ongeveer 15%.
Daarentegen werd een sterke stijging in verschillende vormen van fraude gemeld. Het aantal slachtoffers steeg met ruim 19%. Met name aankoopfraude, waarbij mensen producten online kochten die niet voldeden aan de beschrijving, of die helemaal niet verschenen, droeg bij aan dit cijfer. In bijna de helft van de gevallen van aankoopfraude ging het om kleding of sportartikelen. Ook elektronica, computers en mobiele telefoons werden vaak gebruikt hiervoor.
In totaal gaf 48,2% van de respondenten aan dat ze als slachtoffer ook melding hebben gedaan, bij de politie of een andere instantie. Slechts 16,3% deed ook daadwerkelijk aangifte bij de politie. Veel respondenten gaven aan dat men het niet zo belangrijk vindt (40%) of dat het niet zou helpen (32%). Dit terwijl het belang van aangifte bij cybercriminaliteit bewezen is.
Ook bij aankoopfraude lijkt generatieve kunstmatige intelligentie (AI) bij te kunnen dragen. Er zijn al enkele voorbeelden bekend, bijvoorbeeld met mokken die gemaakt lijken te zijn van uitgeslepen steen. Deze worden veel geadverteerd op social media. De afbeeldingen van deze mokken zijn echter gegenereerd met AI, en klanten ontvangen goedkope plastic versies, als ze al hun producten ontvangen. Ook maakt generatieve AI het makkelijker om nep-webshops op te zetten die gebruikt kunnen worden om geld afhandig te maken, of betalingsgegevens af te troggelen.
De overheid blijft werken om particulieren en bedrijven voor te lichten over cybercriminaliteit. De campagne Doe Je Updates heeft bijvoorbeeld bijgedragen aan de afname van het hacken van apparaten. Ook wet- en regelgeving, zoals bijvoorbeeld de digital services act, draagt hieraan bij. Toch is het belangrijk om alert te blijven. Cybercriminelen zijn vaak zeer snel in het opnemen van nieuwe technieken in hun repertoire. Het is daarom belangrijk om altijd alert te blijven.